Klasy czasownika

Czasowniki dzielą się na klasy.

Pierwsza klasa czasownika

Do pierwszej klasy należą czasowniki z tematem na samogłoskę а(ть) работать(pracować) oraz czasowniki czasu teraźniejszego z tematem na aj работают (rabotajut – trzecia osoba liczby mnogiej)

Do tej grupy należą czasowniki:

• позволять – ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/ pozwalać
• прощать  – ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/ przebaczać, wybaczać
• бросать – бросаю бросаешь бросает бросаем бросаете бросают rzucać
• воспитывать – ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/ wychowywać
• вспоминать – ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/wspominać
• запрещать – ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/zabraniać
• зарабатывать – ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/zarabiać
• обозначать – ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/oznaczać
• отвечать – ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/odpowiadać
• рассказывать – ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/opowiadać
• указывать – ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/pokazywać
• страдать – ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/cierpieć
• выступать – ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/występować
• писать – пишу /пишешь/ пишет/ пишем/ пишете /пишут pisać
• возникать – ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/powstawać (rodzić się ale w sensie rodzą się nowe problemy, nie ma nic wspólnego z
• narodzinami)
• голодать – ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/ głodować
• кусать – ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/gryźć
• прыгать – ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/skakać
• различать – ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/rozróżniać
• убирать – ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/sprzątać
• оценивать  – ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/oceniać
• включать – ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/włączać(w sensie włączać się do dyskusji)
• обладать- ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/władać (w sensie władać językiem obcym)
• делать- ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/robić
• защищать -ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/bronić, chronić
• отказать – откажу /откажешь/ откажет/ откажем /откажете/ откажут odmówić
• мечтать – ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/marzyć
• уверять – ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/przekonywać, upewniać

Jest grupa czasowników z koncówką ся : należą one do tej samej grupy, przy czym pamiętać należy o ся, przy odmianie:

• Опираться – опираюсь/ опираешься /опирается /опираемся /опираетесь/ опираются opierać się
• пользоваться- пользуюсь/ пользуешься /пользуется/ пользуемся/ пользуетесь /пользуются korzystać
• признаться- юсь /ешься /ется/ емся/ етесь/ ются przyznawać się
• купаться- юсь /ешься /ется/ емся/ етесь/ ются kąpać się
• заниматься- юсь /ешься /ется/ емся/ етесь/ ются zajmować się, studiować
• обеспечиваться – юсь /ешься /ется/ емся/ етесь/ ются zabezpieczyć się (w sensie materialnie)

Druga klasa czasownika

Należą do niej czasowniki z tematem czasownika na е(ть) oraz czasowniki czasu teraźniejszego z tematem na ej. Do tej grupy należą czasowniki: болеть- болею/ болеешь/ болеет/ болеем/ болеете /болеют /chorować

Trzecia klasa czasownika

Do trzeciej klasy należą czasowniki z tematem bezokolicznika na ова(ть) / ева (ть) oraz czasowniki czasu teraźniejszego z tematem na uj.

W tej grupie ова/ ева wypadają przy koniugacji, dlatego w tych przypadkach temat uzyskuje się nie tylko poprzez odcięcie końcówki bezokolicznika ale i poprzez odcięcie ова/ ева: аплодировать –аплодирова (odcinamy końcówkę bezokolicznika ть) – аплодир(odcinamy ова) powstaje nam temat do którego dodajemy literę у: аплодир + у = аплодиру i dopiero od takiego tematu tworzymy formy koniugacji:

liczba pojedyncza – единственное число    

• Я (ja) аплодиру -ю klaskam
• Ты (ty)  аплодиру -ешь klaskasz
• Он (on)/она(ona) /оно (ono) аплодиру -ет klaska

liczba mnoga – множественное число

• Мы (my) аплодиру-ем klaskamy
• Вы (wy) аплодиру-ете klaskacie
• Они (oni) аплодиру-ют klaskają
• Tak samo tworzą się pozostałe czasowniki na ова/ ева:
• пожертвовать –(у) ю/(у) ешь /(у) ет/ (у) ем /(у) ете /(у) ют
• голосовать- głosować
• действовать -działać
• советовать-radzić
• чувствовать-czuć ( ten czasownik najczęściej występuje w parze z себя co oznacza czuć się чувствовать себя np. Как ты себя
• чувствуешь? Jak się czujesz? Lub Чувствовать себя больным – czuć się chorym )
• требовать-żądać, wymagać , domagać się
• участвовать-brać udział
• путешествовать -podróżować
• танцевать-tańczyć
• существовать -istnieć
• праздновать -świętować
• исследовать-badać, doświadczać, próbować
• организовать-organizować

Osobną grupę stanowią czasowniki zwrotne lub te, które posiadają dodatkowo końcówkę ся, (odmiana jest taka sama jak przy zwykłych czasownikach bez końcówki ся). Końcówkę tą dodaje się przy odmianie i ma ona swoją stałą formę dla konkretnej osoby:

liczba pojedyncza – единственное число    

Я (ja) – сь

Ты (ty) – ся

Он (on)/она(ona) /оно (ono) – ся

liczba mnoga – множественное число

• Мы (my) – ся
• Вы (wy) – сь
• Они (oni) – ся

волноваться -волнова(odcinamy końcówkę bezokolicznika ть) – волн(odcinamy ова) powstaje nam temat,do którego dodajemy literę у : волн + у = волну od takiego tematu tworzymy formy koniugacji i dodatkowo dodajemy dane dla każdej osoby końcówki ся:

liczba pojedyncza – единственное число    

• Я (ja) волну – ю- сь denerwuję się
• Ты (ty) волну –ешь-ся denerwujesz się
• Он (on)/она(ona) /оно (ono) Волну-ет- ся denerwuje się

liczba mnoga – множественное число

• Мы (my) волну-ем- ся denerwujemy się
• Вы (wy) волну-ете-сь denerwujecie się
• Они (oni) волну-ют-ся denerwują się
• Tak samo tworzą się pozostałe czasowniki na ова/ ева + ся
• волноваться-niepokoić się, denerwować się,
• жаловаться –skarżyć się, narzekać
• радоваться –cieszyć się
• целоваться- całować się
• тренироваться –ćwiczyć, trenować
• фотографироваться-fotografować
• пользоваться -korzystać

Czwarta klasa czasownika

Do czwartej klasy należą czasowniki z tematem bezokolicznika na ну(ть) oraz czasowniki czasu teraźniejszego lub czasu przyszłego prostego z tematem na н W tej grupie czasowników przy odmianie wypada у: привыкнуть- привыкну(odcinamy końcówkę bezokolicznika ть)- привыкну( wypada у); привыкн powstaje nam temat do którego dodajemy końcówki koniugacji:

liczba pojedyncza – единственное число	liczba mnoga – множественное число
Я (ja) привыкн – у przyzwyczajam się	Мы (my) привыкн –ем Przyzwyczajamy się
Ты (ty) привыкн-ешь przyzwyczajasz się	Вы (wy) привыкн-ете przyzwyczajacie się
Он (on)/она(ona) /оно (ono) привыкн-ет przyzwyczaja się	Они (oni) привыкн-ут przyzwyczajają się

Tak samo tworzą się pozostałe czasowniki na ну(ть):

привыкнуть- przyzwyczaić się, przywyknąć шагнуть –posunąć się ( w sensie zrobić coś o jeszcze jeden krok więcej) сохнуть-schnąć мокнуть-moknąć гибнуть -ginąć исчезнуть- zniknąć, zginąć обмануть- okłamać

Piąta klasa czasownika

Do piątej klasy należą czasowniki z tematem bezokolicznika na и(ть) oraz te czasowniki, które w trzeciej osobie liczby mnogiej mają końcówkę ат (ят). Do tego typu należą czasowniki, w których nie dochodzi do чередования – alternacji, tzn nie zmieniają się spółgłoski: Подарить –  Подари (odcinamy końcówkę bezokolicznika ть) powstaje temat Подари w tej grupie czasowników и wypada ale nie zupełnie tzn.и zawierać się będzie w końcówkach koniugacji oprócz pierwszej osoby liczby pojedynczej gdzie и nie ma w ogóle:

liczba pojedyncza – единственное число	liczba mnoga – множественное число
Я (ja) подар-ю podaruję	Мы (my) подар –им podarujemy
Ты (ty) подар-ишь podarujesz	Вы (wy) подар-ите podarujecie
Он (on)/она(ona) /оно (ono) подар –ит podaruje	Они (oni) подар-ят podarują

Tak samo tworzą się  czasowniki: положить- położyć полож (temat do którego dodajemy końcówki) -у/ ишь /ит /им /ите/ ут выполнить-wykonać выполн- ю /ишь/ ит /им /ите /ят делить-dzielić, rozdzielać дел- ю /ишь/ ит /им /ите/ ят дополнить-dopełnić, uzupełnić дополн- ю /ишь/ ит/ им /ите /ят напомнить-przypomnieć напомн- ю/ ишь/ ит/ им/ ите /ят запомнить-zapamiętać запомн- ю /ишь/ ит/ им /ите/ ят сравнить – porównać сравн- ю /ишь/ ит/ им/ ите/ ят строить-budować, wznosić стро- ю/ ишь /ит/ им /ите/ ят ударить -uderzyć удар– ю/ ишь/ ит /им /ите /ят говорить-mówić говор- ю/ ишь/ ит /им /ите/ ят благодарить- być wdzięcznym благодар- ю /ишь /ит /им /ите/ ят изменить-zmienić, zdradzić измен- ню /нишь/ нит /ним/ ните/ нят лечить- leczyć, kurować леч- у/ ишь/ ит /им /ите /ат учить- uczyć się уч– у/ ишь/ ит /им/ ите/ ат дорожить-cenić, przywiązywać uwagę дорож – у /ишь /ит /им/ ите /ат спешить- spieszyć się спеш – у /ишь/ ит /им /ите /ат Do innego typu należą czasowniki, w których dochodzi do чередования – alternacji, tzn spółgłoski ulegają zmianie: с – д попасть(odcinamy końcówkę bezokolicznika ть)- попас – powstaje temat, w którym dochodzi do чередования – alternacji w wyniku czego с przechodzi w д i dopiero wtedy uzyskujemy właściwy temat попад  do którego dodajemy odpowiednie końcówki koniugacji:

liczba pojedyncza – единственное число	liczba mnoga – множественное число
Я (ja) попад-у trafię	Мы (my) попад-ём trafimy
Ты (ty) попад-ёшь trafisz	Вы (wy) попад-ёте traficie
Он (on)/она(ona) /оно (ono) попад-ёт trafi	Они (oni) попад-ут trafią

красить -(odcinamy końcówkę bezokolicznika ть)- краси(jak pamiętamy и wypada)- крас (powstaje temat, tu c przechodzi w ш): краш jednak ш będzie występowało tylko w 1 osobie liczby pojedynczej i w 3 osobie liczby mnogiej, w pozostałych osobach pozostaje c:

liczba pojedyncza – единственное число	liczba mnoga – множественное число
Я (ja) краш-у zdobię	Мы (my) крас –им zdobimy
Ты (ty) крас -ишь zdobisz	Вы (wy) крас -ите zdobicie
Он (on)/она(ona) /оно (ono) крас –ит zdobi	Они (oni) крас –ят zdobią

Приблизить – (odcinamy końcówkę bezokolicznika ть)- приблизи(и wypada)- приблиз(powstaje temat, tu з przechodzi w ж): приближ jednak ж będzie występowało tylko w 1 osobie liczby pojedynczej i w 3 osobie liczby mnogiej, w pozostałych osobach pozostaje з:

liczba pojedyncza – единственное число	liczba mnoga – множественное число
Я (ja) приближ-у przybliżam się	Мы (my) приблиз –им przybliżamy się
Ты (ty) приблиз –ишь przybliżasz się	Вы (wy) приблиз-ите przybliżacie się
Он (on)/она(ona) /оно (ono) приблиз –ит przybliża się	Они (oni) приближ –ат przybliżają się

Podobnie dzieje się z czasownikami: производит-dokonywać, robić, czynić произво – (ж)у (д)ишь (д)ит (д)им (д)ите (ж)ат просить -prosić про – (ш)у (с)ишь (с)ит (с)им (с)ите (ш)ут Jest jeszcze inna grupa czasowników, w której zmianie ulegają wszystkie osoby: достичь – (odcinamy końcówkę bezokolicznika чь) –дости do tematu dodajemy г i uzyskujemy właściwy temat: достиг do którego dodajemy samogłoskę a:

liczba pojedyncza – единственное число	liczba mnoga – множественное число
Я (ja) достиг -a –ю osiągam	Мы (my) достиг-a –ем osiągamy
Ты (ty) достиг-a –ешь osiągasz	Вы (wy) достиг –a-ете osiągacie
Он (on)/она(ona) /оно (ono) достиг -a –ет osiąga	Они (oni) достиг-a- ют osiągają

Do takich czasowników należą czasowniki, których temat nieco ulega zmianie, to znaczy tu też dochodzi do чередования – alternacji, tzn spółgłoski ulegają zmianie: зайти- (odcinamy końcówkę bezokolicznika ть)- зай powstaje nam temat, do którego dodajemy literę д: зай +д =зайд, od takiego tematu tworzymy pozostałe formy koniugacji:

liczba pojedyncza – единственное число	liczba mnoga – множественное число
Я (ja) зайд-у wstąpię	Мы (my) зайд-ём wstąpimy
Ты (ty) зайд –ёшь wstąpisz	Вы (wy) зайд-ёте wstąpicie
Он (on)/она(ona) /оно (ono) зайд-ёт wstąpi	Они (oni) зайд-ут wstąpią

Tak samo tworzą się pozostałe czasowniki na йти jak найти.

Osobny typ odmiany tworzą czasowniki do których:

dodajemy znak miękki. Zasada tworzenia jest identyczna dla tego typu czasowników, od czasownika пить( odcinamy temat bezokolicznika ть)- пи powstaje temat , w którym и znika a na jego miejscu powstaje ь(znak miękki):пь do takiego tematu dodajemy końcówki koniugacji:

liczba pojedyncza – единственное число	liczba mnoga – множественное число
Я (ja) пь –ю piję	Мы (my) пь-ём pijemy
Ты (ty) пь-ёшь pijesz	Вы (wy) пь-ёте pijecie
Он (on)/она(ona) /оно (ono) пь-ёт pije	Они (oni) пь-ют piją

Tak samo odmieniają się czasowniki

пить – pić/ лить- lać/ шить- szyć/ бить- bić/ вить- wić(np. wić gniazdo)